Дугуйгаар ажилдаа явах замд...

ДУГУЙГААР АЖИЛДАА ЯВАХ ЗАМД

            Би эдүгээ 42 настай. Боловсролын байгууллагад 20 дахь жилдээ ажиллаж байгаа жирийн нэгэн.  Гэр маань хотын төвд байдаг. Энэ зун амралтаа аваад, нэг дугуй худалдаж авав. Ийм насандаа дугуй унаж сурах хэцүү гэсэн ойлголттой байсан болохоор хамт ажилладаг нөхөддөө "би энэ зун дугуй унаж сурнаа, та нарт амлая" гэж хэлээд амрав. Учир нь би дугуй унаж сурахыг их хэцүү, маш олон хоног уйгагүй хичээж байж сурах байх гэж төсөөлж байсан. Хүүхэд насандаа дугуйн дээр мордож ч үзээгүй юм байна лээ.

            За тэгээд дугуйгаа аваад гэрийн ойролцоох сургуулийн хашаанд унаж эхлэв ээ. Эхлээд үнэхээр надаас хол байсан. Нэг ч алхам явж чадахгүй байсан. Оройжин оролдлоо. Маргааш өглөө нь эртлэн босож бас оролдлоо. Шалгалтандаа ирээд хүлээж байсан  4-5-р ангийн бололтой нүдэнд дулаахан бор хүү "За байз яаж таныг унаж сургая даа" гэж бодол болов. Тэр хавьд байсан бүх хүн санаа тавьсан шүү.

            Хоёр хөлийнхөө булчинг нэлээд цохиж, 2 ч удаа дугуйтайгаа хамт унав. Тэр оройгоо хүний хөл татрах үед дахиад оролдлоо. Тэгсэн чинь арай өөр болчихсон байна. Жаахан дэмжлэг байвал явчихмаар ч юм шиг. Нөхөр рүүгээ залгаад "надад жаахан дэмжлэг хэрэгтэй байна, бараг болох гээд байна" гэж хэлэв. Үргэлж намайг дэмжиж байдаг хань минь гарч ирээд цамцны араас атгаад жаахан явсан чинь яваад эхэлсэн. Нэг онцлог нь надад "үүнийг унаж суръя" гэсэн уин хүсэл, зориг байсан. Тэгээд майжигнуулаад явж эхэлсэн.

            2 долоо хоног тэр хашаан дотор унаад, нэг  өдөр ажил руугаа дугуйгаар явмаар санагдаад нөхөртөө хэлтэл "арай болоогүй байх" гэлээ. Би үгэнд нь оролгүй явлаа. Нэлээд газар түлхээд, хөтлөөд явлаа. Хүний хажуугаар гарч чадахгүй байлаа. Бараг л " яах гэж дугуйтай гарч ирэв ээ" гэж бодож амжсан шүү. Тэгээд өдөр өдрөөр дасаж, хүний хажуугаар чөлөөтэй явдаг болоод байна. Санасныг бодоход амархан байсан шүү. Гайгүй явдаг болоод замдаа тааралдсан зүйлийг ажигладаг боллоо. Сайн унаж чадахгүй байхад замд юу тааралдсаныг анзаарах манатай байсан. Тэгээд замд тааралдсан, үзсэн харснаа хуваалцахыг хүслээ.

            Гэрээс гараад том том нүхтэй зам, шигүү шахаж тавьсан машинууд. Та төсөөл дөө. Нэг л жаахан мурийвал хүний машин мөргөчих гээд. Угаасаа манай байрны гадна жилийн дөрвөн улиралд ийм байдаг. Анхнаасаа гадна орчны төлөвлөлт хийгдээгүй. За тэгээд дугуйн зам байх биш, явган хүний замаар явнаа. Тэр замаар явагчид 90-ээд оноос өмнө хөөс их өөрчлөгдсөн. Том уут дүүрэн ундааны сав үүрчихсэн, эсвэл согтуу найгасан, хэд гурваараа хэлхэлдсэн залуус, тор барьсан эмээ өвөө гээд тоотой хэдэн төрлийн хүмүүс явнаа. 2012 онд АНУ-д очиход айл бүр шар айраг, хатуу шарз гээд төрөл бүрийн уух юм санал болгох хэрнээ нэг ч согтуу хүн байгаагүй. Манайд айлд ороход жирийн үед согтууруулах ундаа санал болгодоггүй хэрнээ гудмаар дүүрэн согтуу. Тасраад унасан, хөтлөлцсөн, ил задгай бие зассан гээд арай дэндүү. Дугуйтай явахад хамгийн хэцүү нь тэдэнтэй мөргөлдчих гээд байх юм.

            Дараагийн хэсэг хүмүүсийн тухай ярихаас өөр арга алга. Сургуулийн талбай, цэцэрлэгт сууж бяцхан үрсээ агаарлуулах ээжүүдийг сайшаалтай. Өвөл нь утаан дунд амьдардаг бидэнд ингэхээс өөр арга ч алга. Гэтэл зарим нь тэрэгтэй хүүхдээ хажуудаа хөдөлгөөд тамхи татаж байх юм. Бүр нэг удаа хоёр ээж хоёулаа хүүхдээ салхилуулангаа шар айраг ууж байх юм. Үнэхээр хэлэх үг олдохгүй юм. Эдийн засгийн доройтлоос илүү оюун санааны доройтол хортой доо.

            Дугуйтай явж байхад тааралдах хүмүүсийн нүд "энэ хөгшин юм унаж үхэх вий" эсвэл "энэ эрүүл мэндээ бодоод дугуй унаж байгаа нь сайшаалтай" гэсэн өгүүлэмжийг хэлэх нь харагдана. Гэхдээ сүүлийн хувилбар олон байсан нь сайхан. Өөрөөр хэлбэл, хүмүүс нэг үеэ бодвол эрүүл амьдрахыг хичээдэг болжээ. Энэ нь төв талбай дээр алхах, гүйх, дугуйгаар явах хүмүүсийн тоог нэлээд байгаагаас илэрхий. Явган хүний замаар явсаар байгаад төв талбай дээр 2-3 эргээд ажил руугаа ороход таарч байгаа юм.

            Дугуйтай явж байхад таарах бас нэг үзэгдэл зам дээр хаясан хог, түүн дээр уначих гээд байх явдал. Ундааны бөглөө, сав, нэг удаагийн аяга, тамхины хайрцаг, гялгар уут гээд их их ээ. Монгол хүн хэзээ хогоо хогийн саванд хаяж сурнаа. Их л багаас нь хэлж, яс маханд шингээхгүй бол болдоггүй юм шиг байна. Нэг үеийг бодвол хогийн савны тоо олширсон шүү.

            Энд бас нэг төрлийн хүмүүсийг дурдахгүй байж болохгүй нь. Чихэвч зүүсэн , утсаа малтсан өсвөр үеийнхэн. Зүүн өмнөд Азид тулгамдаж байгаа нэг асуудал бол залуу үе нь "толгой доошоо хүмүүс"(head down people) болсон явдал гэж сонссон. Утас руу хамаг анхаарлаа хандуулсан хүмүүсийг ийнхүү нэрлэж байгаа юм байна. Амьд харилцаа, харилцаан дунд оюун ухаан хөгжих гээд олон зүйлийг ярьж болно. Хамгийн хэцүү нь тэд чихэвч зүүсэн байдаг болохоор дугуйны хонх сонсоно гэж байхгүй. Гэхдээ Харвардыг Монгол залуус төгсөж байгаа нь сэтгэл дэвтээнэ.

            Барилгын компаны нэр бүхий ажлын хувцас өмссөн, гартаа кока-кола барьсан хүмүүс нэлээд тааралдах юм. Улирлын чанартай болохоор уртасгасан цагаар ажиллана, чанаргүй хоол иднэ, дээрээс нь кола ууна эрүүл мэнд юу болох вэ? Саяхан цахим сүлжээнээс "далд өлсгөлөн" гэж уншсан нь манайд нүүрлэх нөхцөл бүрджээ. GMO буюу генетикийн өөрчлөлттэй бүтээгдэхүүн захаас аван байх бөгөөд тэр талаар хүмүүс ойлголт муутай байна. Тарган хэрнээ өлсгөлөн хүмүүс бий болдог гэсэн. Гэхдээ сүүлийн үед бүтээн байгуулалт хийж буй компаниуд монголчуудаа ажлын байраар хангах сонирхол нэмэгдэж байгаа гэсэн.

            Дугуйтай явахад хамгийн их ажиллаж байгаа харагдах хүмүүс бол гудамжны цэвэрлэгчид өглөө хар үүрээр эхлээд өдөржин хөдөлнө. Өвөл ч тэр зун ч тэр. Хотын дарга эрхмээс илүү хотын төлөө анхаарч байгаа нь бидэнд харагдаж, мэдрэгдэх юм.

            Бас нэг төрлийн хүмүүс тааралдах нь үүргэвч үүрсэн жуулчид, автобус дүүрэн хятадууд. Төв талбайгаар явдаг болохоор Их хааны хөшөөний өмнө зургаа татуулах жуулчид бол өдөр тутмын энгийн дүр зураг мэт. Аялал жуулчлалын бизнес хөгжөөд удаагүй ч  онгон байгальд хямдхан аялах боломжтой орны тоонд манайх багтдаг. Ийм хүмүүс бүр олон тааралдаасай. Тэдний тоогоор эх оронд минь гадаад валют орж ирж байгаа.

            Энэ бүхнийг бичсэний зорилго бол бүгдээрээ өөрийн үүрэгт ажилдаа эзэн болж, эрүүл идэвхтэй амьдарч, дугуйгаа унаад салхи татуулан сүнгэнүүлэхэд замд таарсан бүхэн нь эерэг, өөдрөг, сайн сайхан байгаасай гэсэн хүслээ биелээсэй гэсэндээ та бүхэнд уриалсан билээ.

           

            

5000 төгрөгний бодлого (шинэ)

Та бүхэнд зориулж нэг бодлого нийтлэв. Энэ бодлогыг тэгшитгэл зохиолгүйгээр уран аргаар бодсон хүнд 5000 төгрөгний шагнал өгнө. Хариуг постлоорой. Хугацаа 2014 оны 4-р сарын 6 -ны 18 цаг хүртэл.

1   

    Тэгш өнцөгтийн талбай 91см.кв. Түүний уртыг 5см-ээр багасгаж, өргөнийг 1см-ээр уртасгахад квадрат үүснэ. Үүссэн квадратын талбайг ол.

    

Багш Д.Амартүвшин

Элементарчлалын тухайд

Элементарчлалын тухайд...

Д.Амартүвшин МУБИС БС багш

Хүн төрөлхтөн 5 мянга гаруй жил амьдрахдаа сүүлийн 500 жил  шинжлэх ухааныг хүлээн зөвшөөрч, амьдралдаа ашиглаж байгаа билээ. Анхны нээлтүүдийг хийж байсан эрдэмтдийг амьд ахуйд нь нээлтүүд нь хүлээн зөвшөөрөгдсөн тохиолдол тун цөөхөн гэдэг. Хүмүүн төрөлхтөн тийм бэрх замыг туулж ойлгосон шинжлэх ухааны суурийг бид бяцхан шавь нарынхаа оюунд бүтээлцэх, тэрхүү бүтээх үйлийг удирдах, чиглүүлэх, туслах ажлыг хийхэд тийм амар биш. Тэгэхээр тэдний оюун ухаан, сэтгэхүйн хөгжлийн түвшинд тааруулж, онолын асуудлуудыг энгийн хялбар болгож өгөх нь багш бидний үндсэн үүрэг гэж ойлгодог.  Өөрөөр хэлбэл, онолын нарийн асуудлыг хүүхдийн гар дээр “тавьж өгөх” гэсэн үг. Ялангуяа бага ангийн багшийн хувьд элементарчлал хийх шаардлага өдөр бүр тулгардаг.

Элементарчлал хийх гэдэг нь агуулгын дахин боловсруулалт буюу reconstruction хийх үед хийгддэг гэж үздэг.(Duet, 2007). Үүнийг дараах бүдүүвчээс харж болох юм.

            Энэ бүдүүвчээс харахад шинжлэх ухааны агуулгыг элементарчлах замаар элементар санаануудыг ялган авч, сургахад зориулсан агуулгыг боловсруулж байна. Элементарчлал хийх дараах боломжууд байж болно. (Бурмаа, Ганбат, 2001)

      Агуулгын элементарыг ялган бүтээхдээ элементар гэдэг нь тухайн агуулгын хамгийн гол, тулгуур, амин чухал санаа (юуг) гэдгийг ухааран, агуулгын бүтцийн диаграммаас, хүүхдийн хүрч болох зорилгоос, амьдрал ахуйгаас (хаанаас) олж харж, ерөнхийлөх, дууриамал загвар хийх, туршилт хийх (хэрхэн) зэргээр бүтээж болно.

Элементарыг өөрийн оюутнуудад ойлгуулахдаа дараах жишээг авч тайлбарладаг.

           

1-р зураг

2-р зураг

 

1-р зурагт илүү нарийн нийлмэл бүтэцтэй шаахай байна. Түүний зарим нэг онцын ач холбогдолгүй хэсгүүдийг хасаж болно. Харин 2-р зурагт байгаа улавчаас хасах хэсэг алга. Хэрэв хасвал өмсөх боломжгүй болно. Өөрөөр хэлбэл, хамгийн гол хэсэг болох ул, хөлийг ултай холбох хэсгийг үлдээгээд бусад хэсгийг хассан байна. Үүнтэй адил агуулгын элементар бол тухайн агуулгын хамгийн гол, орхигдуулвал тэр агуулга илэрхийлэгдэх боломжгүй болох амин чухал хэсэг нь юм.

5-р ангийн математикийн хичээл дээр хэрэглэж болох элементарчлалын жишээг танилцуулъя. Энэ ажлын зорилго нь ижил хэмжээний материалаар ямар хэлбэртэй хайрцаг хийвэл хамгийн их эзэлхүүнтэй болох вэ гэдгийг тогтоох явдал.

1.     

Энэ туршилтаас “Ижил хэмжээний материалаар хийсэн гурвалжин призм, параллелопипед, цилиндр гурваас цилиндр хамгийн их эзэлхүүнтэй байна” гэсэн дүгнэлт хийж болж байна. Энэ туршилтын үед бид эзэлхүүний нарийн төвөгтэй томьёонуудыг хэрэглэсэнгүй. Тэдгээрийн эзэлхүүнийг эзэлхүүн гэдэг ойлголтын  мөн чанарт тулгуурлаад хялбарчлан оллоо. Ийм маягийн үйл ажиллагааг багш хичээл бэлтгэх явцдаа төлөвлөвөл суралцагчдаар мэдлэг бүтээлгэх боломжийг бүрдүүлэх юм.

Ашигласан эх сурвалжууд:

1.      Бурмаа.Б, Ганбат.М. “Элементарчилах  нь хичээлд бэлтгэхийн гол асуудал болох нь” Сургалтын менежмент. УБ. 2001. 59-62 тал

2.      Duet.R. THE MODEL OF EDUCATIONAL RECONSTRUCTION  Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 2007, 3(1), 3-15

Оюутны бие даалт ба үнэлгээ

ҮНЭЛГЭЭГЭЭР СУРАЛЦАХУЙГ ДЭМЖИХ НЬ

БСШУЯ-ны захиалгаар олон улсын эксперт болох Филиппиний Санто Томас их сургуулийн профессор, доктор Ричард Гонзалос, МУБИС-ийн профессор, доктор С.Батхуяг нарын 2010 оны 9-р сард хийсэн судалгаагаар их дээд сургуулийн багш нарын үнэлгээний хандлага сурлагын амжилтыг хэмжих төдийгөөр хязгаарлагдаж байна, үнэлгээгээр суралцахуйг дэмжих, үнэлгээг хөтөлбөрийн зайлшгүй чухал хэсэг болгохгүй байна, суралцагчийн юу хийснийг биш хэрхэн хийснийг анхаарахгүй байна гэх мэтийн анхаарууштай дүгнэлтүүд гарсан байна.(Richard & all, 2011).

Бид ч өөрсдөө суралцагч байх үеэсээ эхлээд үнэлгээг юу сурсан мэдсэнээ, юу чаддаг болсноо хэмждэг гэж ойлгож ирсэн. Өөрөөр хэлбэл, үнэлгээг зөвхөн суралцахуйн үнэлгээ(assessment of learning) гэдэг утгаар нь ойлгож иржээ. Энэ ойлголтыг аль ч түвшний сургалтанд өөрчлөх, ялангуяа багш нар үнэлгээнд хандах хандлагаа өөрчлөх цаг болжээ. Үнэлгээг суралцахуйг дэмжих, үнэлгээгээр дамжуулж мэдлэг бүтээхэд чиглүүлэх боломжийг эрж судлан, дараах боломжийг өөрсдийн заадаг хичээл дээр оюутны бие даалт хийх явцад хэрэглэснээ товч танилцуулъя.

Суралцахуйг дэмжих үнэлгээ (Assessment for learning)

21-р зууны иргэдийн багшийг бэлтгэж буй бид оюутны өндөр төвшний сэтгэн бодох чадварыг(Higher order thinking skills) хөгжүүлэхэд анхаарах хэрэгтэй. Тэрхүү өндөр түвшний сэтгэн бодох чадварыг хөгжүүлэхэд Блүүмийн таксономийн дээд 3 төвшний үйл ажиллагааг суралцагчаар хийлгэвэл үр дүнтэй хэмээн судлаачид зөвлөсөн байдаг.(Paul Eggen&Don Kauchak, 2010). Эдгээр өндөр түвшний сэтгэн бодох чадвар шаардсан даалгаврыг үнэлэхдээ  үнэлгээний рубрикийг ашиглахад үр дүнтэй байдаг. Үнэлгээний рубрик нь тухайн даалгаврыг үнэлэх шинжүүрүүдийг гүйцэтгэлийн төвшингээр хэмжээсжүүлэх боломжтой байдлаар жагсааж өгсөн хэрэгсэл юм. Нөгөө талаас суралцахуйг дэмжсэн үнэлгээ (аssessment for learning)-ний өөрийн зохицуулалт(self regulation)-ын нөлөөгөөр суралцахуйд чиглэсэн үйл ажиллагаанд суралцагчийг хөтөлдөг. Мөн рубрик ашиглахад үнэлгээний баталгаат чанар (realiability) сайн хангагддаг учраас суралцагч үнэлгээнд сэтгэл дундуур байдаггүй.

Энд БС-ийн 4-р ангийн оюутнуудад Бага боловсролын математикийн дидактик хичээл дээр “Ахуй амьдралын математик тооцоо хийх” сэдвийн хүрээнд гэр, орон сууцны макет, түүний математик тооцоог хийх гэсэн бие даалтын даалгаврын өгөхөд үнэлгээний рубрикийг хэрхэн ашигласнаа танилцуулъя.

Мөн рубрикийн хамт  унших, ашиглах ном гарын авлага, зураг, вебсайтын хаяг зэргийг танилцуулсан. Энэ нь манай оюутнуудын хувьд рубрик ашиглаж гүйцэтгэсэн 2 дахь даалгавар байсан. Тийм учраас арай туршлагатай хандаж байсан. Эхний рубрикийг өгөхөд “одоо юу хийх вэ?”, “бид нар яах ёстой вэ?”, “багийн гишүүн бүр жигд оролцохгүй байна?” гэсэн асуулт өдөр бүр тэднээс тасралтгүй ирж байсан. Тэр үед “рубрикээ сайн унш” гэсэн зөвлөгөөг өгч, зарим багтай хамтарч уншиж, хийх ажлыг төлөвлөж байсан.

Рубрикийг танилцуулсны дараа оюутнууд багаараа цуглаж, рубрикийг уншиж, санаа бодлоо хуваалцан, хийх ажлаа төлөвлөсөн. Багаар ажиллах чадварт эерэгээр нөлөөлсөн гэж оюутнууд дүгнэж байсан. Энэ үнэлгээний суралцахуйг хэрхэн дэмжиж байгааг нэгэн жишээгээр тайлбарлая: 4-8 ангийн нэг баг ажлаа төлөвлөхийн өмнө дэд багуудад хуваагдаж судалгаа хийсэн гэж танилцуулж байсан. Тэд ХААИС, 84-р сургууль, ТИС зэрэг сургуулиудын макетийг үзэж сонирхон, барилгын инженерийн ангийн оюутнууд, мэргэжлийн инженерүүдээс асууж судалсан. Түүний дараа олсон мэдээллээ хуваалцаж, ямар макет хийх, ямар ажлыг хэн хийх талаар төлөвлөгөө гаргасан гэсэн. Энэ нь рубрик дээр тасархай шугамаар тэмдэглэсэн хэсэгт тодорхой заагдсан байсан тул тэднийг дээрх судалгаа, мэдээлэл цуглуулах, төлөвлөх ажилд хөтөлсөн.

2012-2013 оны хичээлийн жилийн эхний хагаст оюутнууд маань 2 удаа рубрик ашиглаж бие даалт хийснээ сургууль дээр үзэсгэлэн гаргаж тайлагнасан. Тэдний хийсэн ажлыг үзэж байгаа оюутнуудыг ажиглахад зургийг нь авах, бичиж тэмдэглэж авах, талархал илэрхийлэх зэргээр арай идэвхтэй байдлаар хандаж байсан.

Рубрик ашигласны онцлог, давуу тал:

·         Үнэлгээний шалгуур тодорхой болдог.

·         Шударга үнэлэх, үнэлгээ хийсэн үндэслэлийг(feedback) тайлбарлах боломж бүрддэг.

·         Оюутныг даалгавраа гүйцэтгэх үйл ажиллагааг чиглүүлдэг.

·         Өөрийн болон үе тэнгийнхний үнэлгээг бодитой хийх нөхцөл бүрддэг.

·         Оюутны идэвх оролцоо нэмэгддэг.

·         Бие даалтын чанар сайжирсан.

·         Үйлийн явцад мэдлэг бүтээх боломжтой.

·         Хамтарч ажиллах, санаа бодлоо солилцох чадвар нь дээшилдэг.

Үнэлгээний рубрикийг бэлдэхдээ багшийн зүгээс дараах үндсэн үйл ажиллагааг гүйцэтгэдэг.

Даалгаврын зорилгыг тодруулах ·  Хичээлийн хөтөлбөрийн хүрээнд задлан шинжлэх, үнэлэх сайжруулах, бүтээх төвшний даалгавар төлөвлөх ·  Ерөнхий заавар, ашиглах ном гарын авлагыг тодорхой зааж өгөх

Шалгуур шинжүүрийг тодорхойлох ·  Даалгаврын мөн чанарыг гол болгох ·  Нийгэмшихүйн чадварыг хамруулан анхаарах ·  4-6 орчим ойлгомжтой шинжүүр тодорхойлох

Гүйцэтгэлийн үе шатуудыг оноожуулах ·  Суралцагчдын гүйцэтгэлийг 3-5 төвшинд хуваах ·  Хоорондох зааг ялгаа нь тодорхой байх ·  Нэгтсэн дүнг бодох арга нь тодорхой байх

 

Ашигласан эх сурвалжууд:

1.      Paul Eggen& Don Kauchak. (2010),. Educational psychology . p 438-442

2.      Pat Lilburn & Alex Ciurak,.(2010) Investtigations, tasks, and rubrics to teach and assess math,.  p 3-4.

3.      Richard Gonzalos, S.Bathyag& D.Amartuvshin,.(2010) The Classroom Assessment Practices of Teacher Candidates and Experienced Teachers in Mongolia: Implications to Reforming Higher Education’s Professional Development on Classroom Assessment

4.      http://www.teach-nology.com/gold/mathrubric2.html

Ээжийнхээ дээлийг дэрлэж унтахад...

Цаг хугацаа гэж өнгөрсөн хойно нь бодохоор харвасан сум шиг санагдах юм даа. Хоёр жилийн өмнө хүний дээд ээжийгээ яг энэ өдөр бурхны орон руу үдсэн.  Яг өчигдөрхөн юм шиг санагдах юм. Ээжтэйгээ утсаар ярьж байсан нь саяхан мэт санагдаж, тэр ч бүү хэл  дуу нь сонсогдох шиг.

            Саяхан ажлын далимаар уулс, туульсын нутаг Ховддоо цөөн хоног очих завшаан тохиолоо. Аавтайгаа золгож, хамт ажиллаж байсан нөхөдтэйгээ уулзаад, хаа сайгүй халуун дотноор мэндчлэх нутгийн ахан дүүсийн хүндлэлийг мэдрэх сайхан байсан.

            Аавынхаа  дэргэд хонохдоо санаандгүй дэрлэх юм эрээд хувцасны шүүгээ сөхтөл ээжийн минь хөх торгон дээл нүдэнд туслаа. Мэдээж ээжийнхээ дээлийг дэрлээд унтахаас татгалзах хэн байх билээ дээ.

            Орондоо ороод дэрэн дээрээ толгойгоо тавихад ээжийн минь дээлнээс саалийн үнэр үнэртэх шиг, ээж минь тэврэх ч шиг санагдаж, ээжтэйгээ уулзах мэт болж, нулимсаа захирч дийлэхгүй байсан. Яг тэр мөчид ээжийн минь "Хэчнээн жаргалтай байсан ч орондоо битгий дуул. Хэчнээн зовлонтой байсан ч орондоо битгий уйл" гэж багад ээжийн минь хэлж байсан үг гэнэт чихэнд сонсогдох шиг болж, сэтгэлээ захирч, нулимсаа арчсан.

            Хэдэн хүүхдүүд нь цалингаасаа дээл хувцас авч өгөхөөр учиргүй баярладаг сан. Бурхан болохынх нь өмнөх цагаан сараар бид мөнгөө нийлүүлж, ээмэг авч өгөхөд, дахин дахин утсаар ярьж "баярлалаа хүүхдүүддээ" гэж байсан сан.

            Тэр дээлийг өмсөж, тэр дээлэн дотор биднийг, бидэнд хамаатай бүх хүнийг, магадгүй шавь нарыг минь ч багтааж явсан ээж минь энэ хорвоод байхгүй гэж бодохоор хоёр дахь амьдрал, хойд нас гэдгийг байдаг гэдэгт хүчээр итгэж, тэнд ч гэсэн таныг амьдруулах юм даа.

            Та минь хүн бүрийн төлөө сэтгэлээ чилээж, бүхнийг зориулдаг байсан болохоор диваажинд заларч байгаа. Энэ насандаа жаргаж амжаагүй таныг минь диваажингийн орон амар амгалан байлгаж байгаа гэдэгт итгэнэм. Тийнхүү амар амгалан байх нь надаас шалтгаалдаг байж болох учраас таныгаа амарлингуй байлгахын төлөө би чадах бүхнээ хийнэ.